کامل‌ترین موزۀ تاکسیدرمی خاورمیانه در باغ وکیل‌آباد قرار دارد 
آرایشگر دوست داشتنی تلگرد 
در جستجوی موزه سینمای مشهد
یکی از مسئولان ارشاد خراسان رضوی در حالی از رایزنی با نهاد‌های مختلف برای موزه سینما سخن می‌گوید: هیچ پیشنهاد و درخواستی مبنی بر موزه سینما به دست ما نرسیده است.
سال ۹۵، برداشت اول، روز داخلی؛
تفاهم نامه‌ای میان اداره‌های «میراث فرهنگی» و «فرهنگ و ارشاد» استان و هنرمندان به امضا می‌رسد و مقرر می‌شود رباط طرق به موزه تخصصی سینما اختصاص یابد. در سکانس آخر نیز جشن خانه سینما در محل رباط طرق برگزار می‌شود. کات!
سال ۹۷، برداشت دوم، روز خارجی؛
افشین تحفه گر، معاون سینمایی اداره ارشاد خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با شهرآرا: رباط طرق دور از شهر است و مورد تأیید هنرمندان نیست. در حال مذاکره با شهرداری برای اختصاص یکی از خانه‌های تاریخی مرکز شهر به موزه سینما هستیم.
نرگس شالچیان، مدیر گردشگری و زیارت شهرداری مشهد: هیچ درخواستی مبنی بر این موضوع، به دست ما نرسیده است. کات!
سال ۹۸، برداشت سوم، شبانه روز داخلی و خارجی؛
تکرار همان دیالوگ‌های قبلی، کات!
این خلاصه سریال «موزه سینما» در مشهد است که سه سالی می‌شود در بلاتکلیفی به سر می‌برد و هنوز ته ندارد! یعنی از مرحله تحقیق و پیغام و پسغام‌های دورادور فراتر نرفته است.
سال گذشته در گزارشی به بهانه روز سینما، موضوع موزه سینما را بررسی کردیم و امسال به دلیل نرسیدن به سرانجام، مجدد مجبور به تکرارش شدیم، این بار از زاویه‌ای دیگر.
در گزارش پیش رو در بازدید میدانی از رباط طرق، ظرفیت‌های آن برای اختصاص یافتن به موزه سینما را بررسی کردیم و سپس در گفت‌و‌گو با مسئولان اداره‌های فرهنگ و ارشاد و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی و مدیریت گردشگری و زیارت شهرداری مشهد، از آخرین وضعیت موزه سینما در مشهد شنیدیم.
در انتها نیز با کمک برخی از اهالی سینمای استان، مکان‌های مناسب برای اختصاص یافتن به موزه سینما در مشهد را بررسی کردیم. امیدواریم این آخرین سیانس پیگیری موزه سینما باشد و سال آینده گزارشی از آغاز به کار آن تهیه کنیم.
موزه سینما در رباط طرق به اهدافش نمی‌رسد
سید حجت طباطبایی، رئیس اداره سینمایی و سمعی بصری اداره کل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی با بیان پیشینه پیگیری احداث موزه سینما در مشهد می‌گوید: «اولین بار سینماگران خراسان در جلسه اتاق گفت و گوی اصحاب فرهنگ و هنر با استاندار، خواستار ایجاد موزه سینما در مشهد شدند. پس از آن جلساتی میان همکاران معاونت سینمایی ارشاد و هنرمندان با اداره موزه‌های میراث فرهنگی برگزار شد که نتیجه آن انتخاب رباط طرق به عنوان مکان برگزاری موزه سینما بود.
در مرحله اول تعدادی از فعالان عرصه سینما، از رباط طرق بازدید و آن را پسندیدند. بر همین اساس نیز سال ۹۵ جشن خانه سینما در رباط طرق برگزار شد و تفاهم نامه‌ای میان میراث فرهنگی و اداره فرهنگ و ارشاد به امضا رسید. اما بعد از جشن که تعداد بیشتری از هنرمندان سینمایی در رباط طرق حضور یافتند، اظهار کردند رباط از لحاظ تاریخی مکان زیبایی است، اما به دلیل دوری از شهر، در صورت برگزاری موزه سینما در این مکان به اهدافی که برای موزه سینما تعریف شده، نخواهیم رسید.»
پس از این، اداره فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی برای جلب نظر سینماگران، شروع به رایزنی با دستگاه‌های مختلف استان می‌کند که شهرداری مشهد نیز یکی از آن هاست. طباطبایی می‌گوید: «در نامه‌ای خطاب به معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری خواستار اختصاص فضایی در شهر برای این امر شدیم، اما هنوز پاسخی دریافت نکرده‌ایم.»
طرح شناسایی سینما‌های قدیمی مشهد را آغاز کرده‌ایم
رئیس اداره سینمایی فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی در پاسخ به سؤال ما درباره اختصاص یافتن یکی از سینما‌های قدیمی راسته ارگ به موزه سینما می‌گوید: «اخیرا طرحی را در اداره سینمایی شروع کرده‌ایم که به شناسایی سینما‌های قدیمی مشهد و کاربری فعلی آن‌ها می‌پردازد. در این طرح ما هم متوجه شدیم با اینکه برخی از سینما‌ها کاربری سابق خود را ندارند، اما هنوز هویت خود را حفظ کرده‌اند.
برخی از این سینما‌ها اکنون زیر نظر حوزه هنری استان قرار دارند. ما هنوز در حال تکمیل اطلاعات هستیم، بعد از آن مکاتباتی را با حوزه هنری انجام خواهیم داد تا در صورت امکان بتوانیم با مشارکت آنان یکی از ساختمان‌های سینما‌های قدیم را به موزه سینما اختصاص دهیم، زیرا راسته ارگ به نوعی هویت سینمایی شهر مشهد است.»
موزه سینما پاریس
اگر شهرداری مساعدت کند، سریع‌تر به نتیجه می‌رسیم
از مدت زمان لازم برای کامل شدن تحقیقات و آغاز روند مذاکرات با حوزه هنری که می‌پرسیم طباطبایی می‌گوید: «اجرایی شدن این مهم، ممکن است قدری زمان بر باشد، اما اگر شهرداری مشهد همکاری کند و فضایی در اختیار ما قرار دهد، خیلی سریع‌تر به نتیجه می‌رسیم. در این صورت می‌توانیم موزه سینما را افتتاح کنیم و هر زمان ساختمان سینما در اختیار ما قرار گرفت، مکان موزه را به آنجا انتقال دهیم.»
موزه سینما پایگاه تولید، آموزش و برگزاری جشنواره خواهد بود
از محتوای مد نظر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی برای موزه سینما که می‌پرسیم طباطبایی می‌گوید: «بخشی از این موزه قطعا به اشیای صنعت سینما از گذشته تا به حال اختصاص پیدا خواهد کرد، ما پیشنهاد موزه مشترک سینمای خراسان شمالی، رضوی و جنوبی را مطرح کرده‌ایم تا اگر دوستان در دو استان مجاور هم اشیایی دارند بفرستند. البته اگر این طور نشود هم خراسان رضوی می‌تواند به تنهایی موزه سینما را راه اندازی کند.
یک سری مجموعه دار سینمایی هم در مشهد داریم، این افراد می‌توانند عضو هیئت امنای موزه باشند، یعنی علاوه بر اینکه اجناس خود را به موزه می‌آورند تا مردم بیشتری از آن بازدید کنند، خودشان هم عضو هیئت مدیره می‌شوند.»
او درباره نحوه اداره این موزه می‌گوید: «موزه سینما باید هیئت امنایی اداره شود یعنی کار دست هنرمندان سینمایی باشد و ارگان‌های دولتی دخالتی در اداره آن نداشته باشند. همچنین موزه سینما باید با کمک سینماگران پایگاه تولید، آموزش و برگزاری جشنواره شود.»
پیشنهادی برای موزه سینما به دستمان نرسیده است
درحالی رئیس اداره سینمایی و سمعی بصری فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی از رایزنی با نهاد‌های مختلف، همچون شهرداری سخن می‌گوید که نرگس شالچیان، مدیر گردشگری و زیارت شهرداری مشهد می‌گوید: «هیچ پیشنهاد و درخواستی مبنی بر موزه سینما به دست ما نرسیده است. با این حال ما در شهرداری پیگیر ایجاد خانه موزه‌ها هستیم و بنا داریم در خانه توکلی که اکنون موزه مکتب خانه است این طرح را گسترش دهیم.»
رباط طرق تنها گزینه پیشنهادی میراث فرهنگی برای موزه سینماست
محمدرضا پهلوان، مدیر امور موزه‌های میراث فرهنگی خراسان رضوی معتقد است مرمت رباط طرق به سادگی انجام و با سرعت آماده بهره برداری می‌شود، اما اگر سینماگران از دوری راه ناراضی‌اند کمکی از میراث فرهنگی برنمی آید. او می‌گوید: «میراث فرهنگی اکنون مکان دیگری برای اختصاص دادن به موزه سینما ندارد، وگرنه بی شک دریغ نداشت.»
پهلوان لازمه ساخت و تجهیز موزه‌های تخصصی را همکاری متولیان امر می‌داند و می‌گوید: «میراث فرهنگی سیاست گذار است، اما خود نمی‌تواند به تنهایی موزه آن هم از نوع تخصصی دایر کند.»
او ادامه می‌دهد: «میراث برای هتل‌ها و رستوران‌ها هم مجوز صادر می‌کند، اما این بدان معنی نیست که خودش هتل بسازد. البته در موضوع موزه ها، چون تخصصی است، علاوه بر صدور مجوز کمک بیشتری می‌کنیم. ولی باید قبول کرد که میراث فرهنگی نمی‌تواند برای همه موضوعات تخصصی مثل آب، برق، اوقاف، پزشکی و ... موزه برپا کند. باید متولیان خودشان پیش قدم شوند، ما هم همراهشان خواهیم بود. در خصوص موزه سینما هم ما در حد وسع خودمان رباط طرق را پیشنهاد دادیم.»
از امکان اختصاص فضایی در موزه خراسان بزرگ به سینما می‌پرسیم، او می‌گوید: «طرح منطقه‌ای موزه خراسان بزرگ به صورت علمی و کارشناسی شده در همه زمینه‌ها تهیه شده است. البته که سینما و عکاسی هم بخشی از تاریخ خراسان را در بر می‌گیرد ولی این سوای موزه سینماست، حیف است در خطه‌ای با این همه سینماگر و عکاس تنها بخش کوچکی از یک موزه را به موزه سینما و عکاسی اختصاص دهیم.
اداره فرهنگ و ارشاد باید ورود پیدا کند و یک موزه خاص سینما ایجاد کند. شهرداری هم در این زمینه می‌تواند کمک کند، شهرداری تهران حدود ۳۰ تا موزه دایر کرده است، اما در مشهد شهرداری هنوز متولی موزه‌ای نشده است.»
خیابان ارگ، بهترین مکان برای موزه سینماست
از قدیمی‌های مشهد که درباره سینما بپرسید، ذهنشان دربست به خیابان ارگ می‌رود، در سینما سانترال با ۱۲ ریال، فیلم‌های تاریخی می‌بیند، در سینما فردوسی، به تماشای فیلم صامت می‌نشیند و برنامه‌های هیپنوتیزم و شعبده بازی روس‌ها را در سینما هما دنبال می‌کند.
این خاطرات، بخشی جدایی ناپذیر از تاریخ شهر مشهد است که به خوبی در یاد قدیمی تر‌ها نشسته است؛ بنابراین اگر قرار است تاریخ سینمای این شهر در یک موزه روایت شود، قطعا راسته ارگ بهترین مکان برای این مهم است.
این موضوع را با حسین پورحسین، یکی از فعالان عرصه سینما در میان می‌گذاریم، او با استقبال فراوان می‌گوید: «اکنون ما دو سینما در راسته ارگ داریم، که هنوز ساختمانشان سالم است و می‌تواند محل مناسبی برای موزه سینما باشد، البته زمین هایش بسیار گران است و بعید می‌دانم اداره ارشاد توانایی تأمین آن را داشته باشد، مگر اینکه دیگر نهاد‌های دولتی شهر نیز کمک کنند.»
هما (استقلال) و فردوسی دو سینمایی است که پورحسین از آن‌ها نام می‌برد و ادامه می‌دهد: «زمین سینما فردوسی خیلی بزرگ است و تملک آن گران تمام می‌شود، اما با توجه به عقب نشینی که سینما هما باید انجام دهد، به نظرم به صرفه‌تر تمام خواهد شد.»
او ادامه می‌دهد: «در این عقب نشینی مغازه‌های حاشیه‌ای سینما هما خراب می‌شود، اما ساختمان سینما باقی می‌ماند. این سینما هم به جنت راه دارد هم به راسته ارگ و بهترین محل برای موزه است.» پورحسین همچنین با اشاره به سینما آسیا که در داخل یکی از کوچه‌های ارگ جاخوش کرده، می‌گوید: «با توجه به محل سینما آسیا که داخل کوچه است، قیمت زمین این سینما هم مناسب خواهد بود.»
او در کل انتخاب یکی از سینما‌های قدیمی را مناسب موزه سینما می‌خواند و می‌گوید: «موزه سینما باید بزرگ باشد، زیرا وسایلی که در آن قرار می‌گیرد نیاز به فضا دارد.» دستگاه‌ها و تجهیزات قدیمی سینما مانند آپارات‌هایی که امروز از رده خارج شده و جایش را به لیزر داده و همچنین سایر اسناد و مدارک مربوط به سینما از جمله محتوایی است که پورحسین برای پر کردن موزه سینما پیشنهاد می‌دهد.
این فعال سینمایی در پایان می‌گوید: «اگر مسئولان شهر مساعدت کنند، اختصاص یکی از خانه‌های تاریخی مشهد به موزه سینما هم خوب است یعنی به مراتب از رباط طرق بهتر است، با این حال به نظرم اختصاص یکی از سینما‌های قدیمی راسته ارگ، بهترین پیشنهاد است، زیرا مجوز و راسته کارش سینمایی بوده است.»
رنج سی ساله برای مجموعه‌ای خاص
علیرضا محمدزاده تیتکانلو که مجموعه‌ای ارزشمند از وسایل قدیمی تجهیزات سینما، دوربین فیلم برداری، عکاسی و اسنادِ سینمایی کشور را در طول ۳۰ سال با عشق و علاقه جمع آوری کرده، معتقد است مجموعه او می‌تواند نام دومین موزه سینمای کشور در مشهد را بگیرد، به مجموعه‌ای گردشگری در این شهر تبدیل شود و بخش بزرگی از تاریخ قدیم مشهد و ایران را زنده کند به شرط آنکه مسئولان حمایت کنند.
در مجموعه او دوربین عکاس‌های مظفرالدین شاه و رضاشاه را که از نخستین عکاسان و فیلم برداران ایران هستند، می‌توان دید. همچنین مجموعه تابلو‌هایی از کاشی‌های سردر خانه‌های قدیمی مشهد، مجموعه عکس‌های عکاس خانه‌های قدیمی تهران، مجموعه عکس‌های داگرئوتیپ از مشاهیر ایران، مجموعه قاب‌های نگارگری‌های قاجار، پوستر فیلم‌های دوران پهلوی، مجموعه صندوق‌های قدیمی و... مشاهده می‌شود.
از حمایت ارگان‌های دولتی ناامید شدیم
این مجموعه اکنون در طبقه پایین منزل تیتکانلو در حالتی بسیار فشرده نگهداری می‌شود، او که مدت هاست به دنبال انتقال این وسایل به فضایی مناسب است می‌گوید: «بهترین فضا برای نگهداری این مجموعه، خانه‌ای قدیمی در مرکز شهر مشهد است که می‌توانیم در اتاق‌های آن بخش‌های مختلف مجموعه را به نمایش بگذاریم.
همه اشیای موزه نیز برچسب می‌خورد و نام و ویژگی‌های آن مشخص می‌شود. کارشناسان می‌آیند و درباره اشیا برای بازدیدکنندگان توضیح می‌دهند. بازدیدکنندگانی از زائران و گردشگران تا هنرمندان و دانشجویان» او تأکید می‌کند که حضور این موزه به درد اقتصاد شهرمان نیز می‌خورد. بااین حال پیگیری‌های تیتکانلو برای حمایت میراث فرهنگی و شهرداری تا کنون به نتیجه‌ای نرسیده و او ناامید از حمایت‌های دولتی، پیگیر جذب سرمایه گذار و حمایت بخش خصوصی است.
این مجموعه دار مشهدی می‌گوید: «هر کدام از این وسایل به پنج متر فضا در اطرافش نیاز دارد تا به خوبی در معرض دید عموم قرار بگیرد و اگر بخش دولتی کمک کند و موزه دولتی سینما راه اندازی شود به مراتب بهتر خواهد بود.»
او درباره مکان پیشنهادی اش برای موزه سینما می‌گوید: «اوایل رباط طرق پیشنهاد شد که به عقیده من مکان مناسبی نیست و استقبال چندانی از آن صورت نخواهد گرفت، زیرا دور از شهر است و دسترسی دانشجویان و گردشگران به آن بسیار سخت خواهد بود. اما بر عکس ارگ از آنجا که هم در مرکز شهر است و دسترسی به آن راحت و هم اینکه این راسته جزو حافظه سینمایی مردم مشهد است مکان بسیار مناسبی برای موزه سینما خواهد.
چنانکه مدتی اشیای مجموعه من در خانه ملک قرار داشت و مردم خیلی از آن استقبال کردند.» تیتکانلو اختصاص یکی از سینما‌ها و یا خانه‌های قدیمی در این راسته به موزه سینما را اقدامی بسیار شایسته می‌خواند که در صورت تحقق می‌تواند با موزه سینمای تهران به صورت جدی رقابت کند.
اولین موزه سینمای ایران
«عمارت باغ فردوس» در تهران از سال ۸۱ با عنوان اولین «موزه سینما» ایران میزبان علاقه‌مندان به هنر هفتم است. این باغ موزه که ساختمان آن در عهد قاجار به دستور محمدشاه قاجار ساخته شد، امروز گنجینه‌ای است از عکس‌ها و تجهیزات قدیمی مربوط به سینما، یادگار‌هایی از هنرمندان داخلی و خارجی از گذشته تا به امروز، اسناد مربوط به سینما و فیلم سازی و همچنین جوایز و تندیس‌هایی که هنرمندان به این موزه اهدا کرده‌اند.
بزرگترین پایگاه سینمای جهان
موزه سینمای فرانسه یک ارگان نیمه خصوصی است که بخش اعظم بودجه آن را دولت فرانسه تامین می‌کند. ماموریت این مرکز، نگهداری، تعمیر و پخش میراث مشترک سینمایی فرانسه است. این مرکز با بیش از ۴۰۰۰۰ فیلم و هزاران سند و اشیای مربوط به سینما، بزرگترین پایگاه داده‌های جهانی درباره هنرهفتم را تشکیل می‌دهد.
۱۰ درصد
فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی عامل جذب حدود یک از ۱۰ گردشگر خارجی هستند که به انگلیس سفر می‌کنند.
۵۴ درصد
در طی ۴ سال گذشته مکان‌هایی که فیلم برداری موفقی در آن‌ها به انجام رسیده، ۵۴ درصد افزایش بازدیدکننده داشته‌اند.
۱۹ درصد
پس از ساخت فیلم جنگ ستارگان در بیابان‌های امارات، هتل‌های این کشور توانستند رونق ۱۹ درصدی در جذب گردشگر بیابند.
۲۰۰ فیلم
بریتانیا اقدام به تهیه نقشه‌ای سینمایی کرده است که مکان‌های مختلفی را که بیش از ۲۰۰ فیلم در آن نقاط فیلم برداری شده، به گردشگران معرفی می‌کند.
۴۰میلیون
حدود ۴۰میلیون گردشگر بین المللی مقصد خود را به این دلیل انتخاب کرده‌اند که در آن مکان، فیلمی ساخته شده است.
* این گزارش شنبه ۲۳ شهریورماه ۱۳۹۸ در شماره ۲۹۲۱ روزنامه شهرآرا صفحه گردشگری چاپ شده است.
لینک کوتاه
روایات مشابه
ارسال نظر
آوا و نمــــــای شهر
